Do napisania tego artykułu sprowokowało mnie niepokojące zjawisko, które – mam wrażenie – nasila się od kilku dobrych lat. Jego coraz większa skala w dużej mierze wynika z rosnącej w szybkim tempie popularności klocków LEGO® – mamy więc towar, na który jest spory popyt. Dodatkowo, obiektywnie produkty LEGO® nie należą do tanich. Im droższy towar, tym więcej czasu konsument jest gotowy poświęcić na poszukiwania atrakcyjniejszych cenowo ofert. Podstępnie wykorzystują to wszelkiej maści oszuści. Jak więc kupować LEGO® bezpiecznie? Na co należy być wyczulonym?
OLX, Vinted, Marketplace – wzmożona czujność!
Zanim opiszę na co należy zwrócić uwagę dokonując zakupów za pośrednictwem OLX, Marketplace i innych tego typu platform, chcę podkreślić bardzo istotną rzecz: wymienione powyżej aplikacje z założenia mają pośredniczyć w zawieraniu umowy. Ich celem nie jest i nigdy nie było pośredniczenie w całym procesie transakcji, wliczając w to płatność. Z powyższego wynika, że kupujący nie są chronieni żadnym wewnętrznym mechanizmem, który działałby jako forma ochrony przed oszustwem. Jeżeli zostaniesz oszukany, Twoją jedyną drogą do odzyskania pieniędzy jest zgłoszenie sprawy na policję.
Nie piszę tego po to, aby Cię zniechęcić do robienia zakupów na powyższych platformach. Chcę abyś pamiętał jedynie, że oszuści upodobali je sobie, ponieważ dokonywanie oszustw jest tam łatwiejsze, a ich ściganie utrudnione. Mimo tego, często na portalach ogłoszeniowych można trafić prawdziwe perełki w na prawdę okazyjnych cenach. Jak w takim razie zminimalizować ryzyko straty pieniędzy?
Najlepiej odbierz osobiście!
Zacznijmy od OLX-a i innych platform działających na podobnych zasadach. Zdecydowanie najbezpieczniejszą metodą przeprowadzania transakcji jest osobisty odbiór towaru oraz płatność gotówką. Dlatego w pierwszej kolejności skup się na ofertach, które są zlokalizowane w Twojej okolicy. Nie sugeruję tu konkretnych odległości od Twojego miejsca zamieszkania, na pewno będzie zależało to chociażby od wartości zestawu. Jeżeli miałbym kupić zestaw za tysiąc złotych, to byłbym skłonny pojechać dalej, niż w przypadku zestawu wartego sto złotych. Co jednak w przypadku, gdy interesująca Cię oferta jest zlokalizowane poza obszarem, do którego masz sensowną możliwość dojazdu?
Sprawdź zdjęcia przedmiotu!
Przede wszystkim, zanim zdecydujesz się na kontakt ze sprzedającym, zweryfikuj samą ofertę. Zwróć uwagę na zdjęcia, jakie zostały do niej dołączone. Jeżeli są to jedynie zdjęcia pobrane z Internetu, na przykład ze oficjalnej strony LEGO®, lub cokolwiek innego wzbudza Twoje podejrzenia (np. fotografie przedstawiają przedmiot na różnych tłach, są robione przy innym świetle etc.) – poproś o wysłanie dodatkowych zdjęć sprzedawanego przedmiotu. Aby mieć pewność, że i te zdjęcia nie zostaną pobrane z innych ogłoszeń, poproś też o umieszczenie kartki przynajmniej z imieniem sprzedającego oraz aktualną datą. O taką formę potwierdzenia możesz zresztą poprosić zawsze, nawet jeżeli zdjęcia wyglądają na prawdziwe. Jeżeli sprzedający odmawia wysłania zdjęć, wtedy bądź czujny!
Nowy użytkownik? Mogą być kłopoty!
W przypadku OLX z samego ogłoszenia niezbyt wiele możemy się dowiedzieć o sprzedawcy (ochrona danych osobowych). Zwróć jednak uwagę na staż użytkownika. Oczywiście zdarzają się sytuacje, że ktoś zakłada konto specjalnie, aby sprzedać dany przedmiot. Z drugiej strony, zdarza się też, że osoby funkcjonujące na OLX już od dłuższego czasu nie będą miały uczciwych intencji. Ogólnie jednak dobrze jest kierować się zasadą, że im nowsze konto, tym większe ryzyko kłopotów. Przeglądnij też inne ogłoszenia dodane przez sprzedającego. Lampka ostrzegawcza powinna Ci się włączyć, jeżeli oferowane zestawy są znacznie tańsze niż wskazuje na to ich średnia cena rynkowa. Możesz ją łatwo sprawdzić w przypadku zestawów, które wciąż są w regularnej ofercie sklepów. W przypadku tych, które są już ciężko dostępne z uwagi na wiek, najlepiej jest posłużyć się statystykami z Bricklink®. Jeżeli masz taką możliwość, spróbuj też wyszukać podany w ogłoszeniu numer telefonu. Czasami na tematycznych forach i grupach na Facebook-u użytkownicy wymieniają się informacjami o nieuczciwych sprzedawcach z różnych platform ogłoszeniowych. Oczywiście, bardziej bystrzy oszuści monitorują takie grupy i zmieniają zdemaskowane numery. Jednakże takie dodatkowe sprawdzenie nic Cię nie kosztuje, oprócz chwili czasu, a może okazać się kluczowe.
Zapytaj o odbiór osobisty, nawet jeżeli nie zamierzasz z niego skorzystać!
Jeżeli zweryfikowałeś powyższe i po ocenie ryzyka zdecydowałeś się na kontakt ze sprzedającym, czas pomyśleć nad kolejną możliwością zminimalizowania szansy na wtopienie pieniędzy. Jak już wspomniałem wcześniej, najbezpieczniejszą i zalecaną formą odbioru towaru zakupionego na OLX i innych portalach ogłoszeniowych jest odbiór osobisty. Nie zawsze będzie to dla Ciebie możliwe, ale nawet pomimo to możesz zastosować pewną sztuczkę. Zapytaj o możliwość odbioru osobistego (przykładowo przez kogoś z rodziny mieszkającego w okolicy ogłoszeniodawcy), nawet jeżeli nie masz zamiaru w rzeczywistości z niego skorzystać. Co Ci to da? Jeżeli sprzedający zaczyna kręcić, że akurat jest w delegacji, ale towar ma ze sobą i może tylko wysłać, albo, że długo pracuje i w ogóle nie ma czasu na umawianie się, wówczas powinien zadziałać Twój instynkt samozachowawczy! Jeżeli sprzedający nie ma nic przeciwko odbiorowi osobistemu i nie wyczytasz żadnych złych intencji, wtedy zawsze możesz poprosić o wysyłkę (bo na przykład osoba, która miała odebrać za Ciebie, jest aktualnie chora).
Jeśli wysyłka, to tylko za pobraniem!
Zastanów się, czy przelewanie pieniędzy z góry obcemu człowiekowi, którego uczciwości nie jesteś w stanie w ogóle zweryfikować, to dobry pomysł. Dla mnie brzmi to jak proszenie się o kłopoty. Wiem, że jest mnóstwo osób, które od lat w ten sposób płacą za rzeczy kupione przez portale ogłoszeniowe i nigdy nie miały problemów. Zapewniam Cię jednak, że jest też od groma takich osób, które nacięły się przy pierwszym swoim zakupie. Kolejną barierą ochronną, która może uchronić Cię przed stratą pieniędzy jest wysyłka towaru za pobraniem. Jeżeli sprzedajesz za pośrednictwem OLX i innych portali tego typu, na pewno natychmiast pomyślałeś o sytuacji, w której kupujący nie odbiera zamówionej przesyłki. Wtedy jako nadawca obciążany jesteś podwójnym kosztem transportu (za dostarczenie do niedoszłego odbiorcy oraz za zwrot do Ciebie). Jestem więc w stanie zrozumieć sprzedającego, że może nie chcieć ryzykować (jest dokładnie w tej samej sytuacji co Ty, nie ma żadnej pewności, że odbierzesz przesyłkę). Konsensusem może być umówienie się z ogłoszeniodawcą, że opłacisz podwójny koszt wysyłki za pobraniem, a połowę tej kwoty sprzedający odliczy od kwoty pobrania. Sprzedający nic nie straci (pomijam czas i nerwy), a Ty ryzykujesz utratę co najwyżej równowartości podwójnego kosztu wysyłki. Zawsze lepsze to, niż stracić kilkaset złotych za zestaw LEGO®, prawda?
Skorzystaj z Facebook-a!
Jeżeli dostałeś od ogłoszeniodawcy informacje niezbędne do wykonania do przelewu, pierwsze co powinieneś uczynić, to zweryfikowanie czy dane odbiorcy zgadzają się z danymi sprzedającego. Jeżeli ogłoszenie jest wystawione przez Marcina z Grudziądza, a odbiorcą przelewu jest Kamila z Brzeszcz, powinieneś nabrać podejrzeń. W dzisiejszych czasach do wykonania przelewu nie jest potrzebny adres, skąd więc wiedzieć z jakiej miejscowości jest odbiorca przelewu? W przypadku kilku banków, numer konta jest powiązany z konkretną placówką . Po jego wpisaniu w formularzu przelewu powinieneś zobaczyć w jakiej miejscowości znajduje się oddział prowadzący rachunek – jednak z tego co się orientuję, coraz mniej banków wiąże rachunki z konkretnym oddziałem (w przypadku banków nie posiadających fizycznych placówek takie powiązanie nie jest nawet możliwe). Warto jednak zwrócić na to uwagę przy wypełnianiu zlecenia przelewu.
Dysponując imieniem i nazwiskiem właściciela konta, możesz też wyszukać tę osobę na Facebook-u. Oczywiście, to że nie ma takiej osoby nic nie znaczy, wiele osób z wielu przyczyn nie zakłada kont w portalach społecznościowych. Ale jeżeli istnieje osoba pasująca, wówczas jest to czynnik działający na korzyść sprzedającego.
Metoda ta może być zastosowana również w przypadku ogłoszeń wystawianych na Facebook Marketplace, tam nawet nie ma możliwości aby ogłoszenie wystawione było przez osobę nieposiadającą profilu na Facebook-u. Nie zaszkodzi więc odrobina „stalkingu” 🙂 , podejrzyj znajomych i polubienia tej osoby. Czy jego/jej znajomi są „spójni” co do miejsca zamieszkania, czy nie wyglądają na fałszywe konta? Czy sprzedający ma w polubionych stronach coś, co wskazuje na zainteresowanie regionem, w którym mieszka (lokalne portale informacyjne, kluby sportowe, szkoły etc.)? To wszystko mogą być cenne wskazówki, które wpłyną na ostateczną decyzję o zakupie.
Więcej wskazówek dotyczących bezpieczeństwa zakupów za pośrednictwem platform ogłoszeniowych znajdziesz w opublikowanej na blogu OLX-a serii artykułów.
Zakup LEGO® na Vinted – bezpieczny czy nie?
Cechą wyróżniającą Vinted jest program ochrony kupujących, który platforma ta zapewnia. Teoretycznie więc kupujący nie otrzyma pieniędzy dopóki nie potwierdzimy, że odebrany towar jest w porządku. Osobiście nie mam żadnego doświadczenia z zakupami poprzez ten system, więc nie wiem jak działa to w praktyce. Zauważyłem, że klocki LEGO® pojawiają się tam coraz częściej, jeżeli więc masz jakieś doświadczenia co do zakupów LEGO® za pośrednictwem Vinted, podziel się nimi proszę w komentarzu 🙂 .
Sklepy internetowe z super przecenami – będą kłopoty!
Nie ma tygodnia, w którym na popularnych grupach na Facebook-u o LEGO®, ktoś nie poprosiłby o opinię na temat sklepu, który oferuje zestawy w cenach absurdalnie niskich. Z jednej strony to dobrze, że ludzie mają wątpliwości i pytają o opinie. Z drugiej strony jednak tych pytań ciągle jest zbyt dużo – te sklepy na pierwszy rzut oka powinny wzbudzać politowanie, bez cienia nadziei co do prawdziwości ofert. Charakterystyczną ich cechą jest eksponowanie ekstremalnie niskich cen za drogie zestawy, przykładowo 42083 – Bugatti Chiron za 40 euro (około 180 złotych). Dodam tylko, że realna cena tego zestawu w regularnej dystrybucji to około 1200 złotych 🙂 . Często wyeksponowane ceny sugerują, że jest to promocja. Jednak w poniższym przypadku nawet cena wyjściowa jest całkowicie nieprawdopodobna. Nikt nie sprzeda nowego zestawu 75192 – Millennium Falcon za 150 euro (około 670 złotych), którego nabycie (w momencie pisania tego artykułu) to wydatek minimum 2700 złotych.
Jest to flagowy przykład internetowego scam-u. Po dokonaniu „zakupu” w takim sklepie, w najlepszym przypadku otrzymasz coś zgoła innego niż Bugatti Chiron, na przykład łyżkę do makaronu albo okazałą kolekcję kamieni różnego rozmiaru i kształtu 🙂 . W gorszym scenariuszu oszust zdobędzie wszystkie dane Twojej karty kredytowej i nie zawaha się ich użyć, a to może zaboleć bardziej niż strata kilkudziesięciu euro.
Od strony wizualnej takie „sklepy” często prezentują się całkiem wiarygodnie. Powyższy zrzut ekranu pochodzi ze „sklepu”, który ma poprawny certyfikat SSL (symbolizuje to ikonka przedstawiająca kłódkę wyświetlana przy adresie strony w przeglądarce), dodatkowo posługuje się kilkoma sprytnymi zabiegami socjotechnicznymi w celu wzbudzenia zaufania u potencjalnej ofiary. W stopce strony widnieją emblematy największych operatorów kart płatniczych oraz McAfee i TrustedSite, sugerujące jednoznacznie, że strona jest bezpieczna.
Dla zaspokojenia ciekawości wszedłem na stronę TrustedSite i skorzystałem z ich wyszukiwarki adresów, które faktycznie certyfikują. Oczywiście nie znalazłem tam adresu naszego „sklepu”. Zadbano również o to, aby przekonać użytkownika, że sklep jest powiązany bezpośrednio z Grupą LEGO®, umieszczając na stronie poniższą sekcję z danymi kontaktowymi. Zwróć uwagę na deklarację, że siedziba sklepu znajduje się w Billund 🙂 . Co Ciekawe, numer telefonu posiada prefiks +44, który oznacza Wielką Brytanię:
To jest tylko jeden z przykładów sklepów, od których powinieneś się trzymać z daleka. Wszystkie jednak trzymają się podobnego schematu i stosują podobne sztuczki.
Jak kupować bezpiecznie?
Istnieje zbiór reguł, których przestrzeganie powinno uchronić Cię przed wpadnięciem w zakupowe tarapaty. Po pierwsze, jeżeli już decydujesz się na zakupy za pośrednictwem platform e-commerce, to korzystaj z takich, które mają program ochrony kupującego. W Polsce będzie to na przykład Allegro, jeżeli chodzi o zakupy transgraniczne, zalecam korzystanie z Ebay oraz Amazon. Ryzyko trafienia na nieuczciwego sprzedawcę drastycznie maleje, natomiast nawet w takiej sytuacji ryzyko utraty pieniędzy jest znikome. Nie ma jednak nic za darmo, platformy te zarabiają głównie na prowizji od sprzedaży. Oczywistością jest więc, że sprzedający wliczy te koszty w cenę przedmiotu, dla Ciebie będzie to oznaczać nieco wyższą cenę ostateczną.
Jeżeli zdecydujesz się na zakup LEGO® w sklepie internetowym, korzystaj z tych o wyrobionej renomie. Możesz posłużyć się opiniami Google lub chociażby Ceneo. Zachęcam Cię również do sprawdzenia opinii o sklepach na forach i grupach o LEGO® na Facebook-u. Niektóre ze sklepów, nawet tych – wydawałoby się – renomowanych, miewają problem z zabezpieczeniem przesyłek. Skutek może być taki, że otrzymasz zestaw nowy, ale pudełko będzie mniej lub bardziej uszkodzone (co czasami jest dosyć ważne, chociażby przy zakupach w celach inwestycyjnych).
Bazując na własnych doświadczeniach, jako alternatywę dla sklepów i największych platform e-commerce, polecić mogę Bricklink®. Jeżeli nie masz doświadczenia w zakupach za jego pośrednictwem , to pokrótce wyjaśnię: jest to platforma dedykowana handlowi klockami LEGO®. Można za jej pośrednictwem kupić klocki zarówno z rynku wtórnego, jak i całkowicie nowe zestawy. Zaletą platformy jest zorientowanie tylko i wyłącznie na klockach LEGO®, co na pewno w jakimś stopniu zmniejsza jej popularność wśród oszustów. Drugą ważną funkcją jest system komentarzy, dzięki któremu szybko możemy zweryfikować wiarygodność sprzedającego. Niektóre sklepy korzystają także ze zintegrowanego mechanizmu płatności za pośrednictwem PayPal-a, co również jest kolejną warstwą zabezpieczenia transakcji. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o Bricklink®-u, zachęcam Cię do przeczytania artykułów z serii poświęconej tej platformie.
Ostatnia wskazówka, jaką chcę Ci dać, dotyczy samej płatności za kupiony towar. Mianowicie tam, gdzie tylko to możliwe, płać kartą płatniczą. Za tą wskazówką kryje się tak zwana procedura chargeback. W telegraficznym skrócie: wystawca karty daje Ci gwarancję zwrotu pieniędzy w przypadku, gdy zamówiony towar nie dotarł, nie jest zgodny z zamówieniem lub sprzedawca obciążył Twoją kartę zbyt wysoką kwotą. To nie jedyne przypadki w których chargeback może zadziałać, o szczegółach możesz przeczytać na przyład tutaj.
Najważniejsza zasada bezpiecznych zakupów…
Skala zjawiska, o którym traktuje ten artykuł, najprawdopodobniej będzie się zwiększała. Nigdy nie będziesz miał 100% pewności, że Twoja transakcja przebiegnie bezproblemowo. Cała sztuka polega na tym, aby jak najbardziej zbliżyć się do tych 100%, a jednocześnie kupić LEGO® w atrakcyjnej cenie. Cały powyższy artykuł mógłbym podsumować w następujący sposób: zachowaj zdrowy rozsądek. Zawsze weryfikuj ceny i nie daj się skusić na nieprawdopodobnie dobre okazje. Minimalizuj ryzyko. W końcu: unikaj podejmowania impulsywnych decyzji, lepiej ominąć świetną okazję, niż stracić pieniądze, czas i nerwy… po prostu bądź sprytny!
Dziękuję Ci za czas poświęcony na przeczytanie tego artykułu. Jeżeli dzięki niemu przynajmniej jedna osoba nie stanie się ofiarą oszustów, będę miał poczucie wypełnienia misji 🙂 . Na zakończenie mam do Ciebie pytanie: jakie są Twoje doświadczenia z oszustwami przy zakupie LEGO®? Czy uważasz, że warto w artykule wspomnieć o czymś jeszcze? Podziel się swoją opinią w komentarzu!
Życzę Ci samych udanych transakcji 🙂 .
Dzisiaj jest spore ryzyko zakupu czegoś w sieci, jeśli nie sprawdzimy. Ogólnie unikamy OLX itp, chociaż dwa razy w życiu kupiliśmy na OLX puzzle i raz klocki z odbiorem osobistym i na naszym terenie. Nie było problemów.
Najczęściej kupujemy klocki / puzzle na al.to / empik i czasami na allegro.
W moim przypadku wygląda to podobnie, z tym, że najczęściej jest to Allegro :). Przynajmniej jeżeli chodzi o zestawy z bieżącej oferty, bo w przypadku tych starszych głównym źródłem jest Bricklink. Pozdrawiam!
OLX ostatnio wprowadził bezpieczne zakupy – program „Kup z przesyłką” – warto o tym wspomnieć bo często można tam kupić klocki nieco taniej niż na Allegro.
Hej Kuba! Masz rację, to na pewno jest krok w stronę poprawy bezpieczeństwa transakcji na OLX. Trzeba mieć na uwadze, że sprzedający wciąż może nie zaakceptować prośby o skorzystanie z tego mechanizmu. Myślę jednak, że z czasem stanie się on standardem. Co do cen, to również prawda. Jeśli jest się w stanie zaakceptować trochę większe ryzyko, to można wyrwać mega fajne zestawy za śmieszne pieniądze. Dzięki za komentarz, wszystkiego dobrego w nadchodzącym roku!
Witam a co jak juz sostalo sie oszukanym na allegro? mozna gdzies zglosic wykorzytsanie loga marki ? allegro niechce pomoc dodatkowo wprowadzili mnie w bład przy zwrocie i wychodiz na to ze bardziej sa za sprzedajacym niz za kupujacym
Hej Diana, przykro mi, że zostałaś oszukana :(. Nie piszesz za dużo co dokładnie się stało, więc ciężko coś konkretnego odpowiedzieć. Jeżeli czujesz się pokrzywdzona sposobem rozwiązania sprawy przez allegro, wtedy jedyną drogą jest chyba zgłoszenie oszustwa na policji (jest to przestępstwo ścigane z urzędu bez względu na kwotę). Nie jestem jednak specjalistą od prawa więc w przypadku takiej drogi musiałabyś skonsultować się z prawnikiem. Przypuszczam też, że skoro mówimy o klockach LEGO, to nie była to jakaś znacząca kwota i może się okazać, że gra jest niewarta nerwów i czasu. Nie przechodziłem nigdy takiej ścieżki więc ciężko mi cokolwiek więcej poradzić. W każdym razie powodzenia!